We praten over betrouwbare en onbetrouwbare uitgeefdiensten, en hoe je het verschil kunt ontdekken. Wat zijn de addertjes onder het gras, hoe kun je goed voorbereid op zoek naar een uitgever en wat heeft mindset daarmee te maken?
Luister hier via de podcast player, of via een van je favoriete podcast-apps.
Hoogtepunten uit de aflevering
- Wat is een vanity?
- Waar komt de naam vanity vandaan?
- Hoe herken je een vanity?
- Waarom zijn schrijvers geneigd in de valkuilen van een vanity te trappen?
- Hoe ga je met de juiste mensen in zee?
- Wat zijn de addertjes onder het gras?
Ga voor meer informatie over Maria’s boek naar Pas op! Uitgevers!. Heb je contracten die je haar wil voorleggen of andere vragen over uitgeefdiensten stuur haar dan een mailtje via maria (at) mariastaal (punt) com.
***
Volledig uitgetypte versie van het gesprek
Petra: Nou Maria, we gaan vandaag spreken over vanity’s. Jij hebt daar natuurlijk een boek over geschreven, dus jij weet zeker wel wat meer daarover dan dat ik dat weet.
Maria: Zou best kunnen.
Petra: Ik ben heel benieuwd, wat is een vanity?
Maria: Om te weten wat een vanity is… Wat in elk geval mijn definities zijn van de verschillende soorten uitgevers die je kan hebben. De manier waarop je kan uitgeven. Dat wordt dan denk ik wel duidelijk wat een vanity is en waar het onder valt.
Je hebt natuurlijk de traditionele uitgevers, dat zijn gewoon de uitgevers zoals die zijn… Je stuur je manuscript op en zij geven je boek uit. Zij betalen alles en jij krijgt de royalty’s.
Dan heb je natuurlijk de, wat ik dan de zelfuitgeefplatformen noem. Dat zijn bijvoorbeeld een Pumbo of een Kobo, waar de schrijver, de selfpubber, zelf documenten uploadt, zelf de titel invult en alles, en dan zelf op het knopje publiceren drukt.
En dan heb je nog een derde vorm, dat noem ik een uitgeefdienst. Dat is een tussenvorm. Daar stuurt de selfpubber – eigenlijk ben je dan ook aan het selfpubben – de schrijver maakt zelf alle documenten klaar, stuurt die op naar de uitgeefdienst. De uitgeefdienst zet die klaar en de uitgeefdienst drukt op het knopje publiceren.
Petra: Aha…
Maria: En dat zijn de drie verschillende soorten die je hebt. Dus je hebt eigenlijk traditioneel uitgeven, is geen selfpubben. Je hebt het echte super selfpubben, dat is het zelfuitgeefplatform. En dan heb je de tussenvorm: je levert zelf wel alles aan, maar je gaat een contract aan met een uitgeefdienst die dan de publicatie voor jou doet en zij sturen jou de royalty’s.
Petra: Ik denk ook dat een traditionele uitgever…Die heeft ook iets te zeggen over je verhaal en over de vorm en de kaft. Dus die heeft veel meer zeggenschap, dan als je het in het selfpubgedeelte doet. En waar zitten de vanity’s in deze drie?
Maria: De vanity’s zitten in de uitgeefdienst.
Petra: Dus de derde.
Maria: Ja, de derde. Je hebt goede uitgeefdiensten, geen enkel probleem. Die zijn te vertrouwen, die werken goed mee, dat is allemaal prima. En je hebt slechte uitgeefdiensten en die vragen veel geld, die doen niks voor je, maar ze houden wel heel veel royalty’s achter. En dat zijn dan de vanity’s.
Petra: Waar komt die naam vanity eigenlijk vandaan?
Maria: Vanity is natuurlijk een Engels woord, dat betekent ijdelheid. Wat je vroeger had, vroeger tussen haakjes, zeg maar in de 20e eeuw; als je een boek ging uitgeven dan waren er maar twee vormen. Zelfuitgeefplatform, selfpubben, bestond niet. Dat had je toen nog niet. Dus als je een boek had geschreven en dat boek was goed genoeg, dan ging men er automatisch vanuit dat als je het boek opstuurde naar de traditionele uitgevers. Als het boek goed genoeg is, wordt het wel uitgegeven. Is het boek niet goed genoeg, wordt het niet uitgegeven.
Dat is natuurlijk eigenlijk onzin, want dat heb je nu ook nog. De uitgevers zijn poortwachters. Die beslissen of het goed is of niet goed is, en er zijn natuurlijk heel veel boeken die heel goed zijn, maar die niet worden uitgegeven door een traditionele uitgever, omdat ze niet vallen binnen het… wat zij hebben… het heeft een naam… nee, niet beurs… Fonds! Een traditionele uitgever heeft een fonds, bepaalde genres dat ze uitgeven. Heb ik niet zoveel verstand van…
Viel het daar niet in of ze vonden het slecht… Als je als schrijver had gezegd: Ik wil toch mijn boek uitgegeven hebben. Het enige wat je dan nog kon doen, was dat je naar een uitgeefdienst ging. Dat heette toen dus inderdaad een vanity, maar je moest gewoon heel veel geld neerleggen. Voor een project, waarvan werd gezegd: Het is niet uitgegeven door een uitgeverij – dus het is slecht – en als je het wel wilt uitgeven dan doe je dat voor je eigen ijdelheid.
Petra: Dus vandaar de naam vanity.
Maria: Vandaar de naam vanity. Daar komt het vandaan. Er is natuurlijk niks mis mee als je traditioneel uitgegeven wilt worden, of als je zegt: Ik heb een goed boek geschreven, ik heb gezorgd dat ik weet dat het een goed boek is, wil dat niet zeggen dat het altijd ijdelheid is. Dat is het gewoon niet. Maar zo zag men dat toen dus wel in elk geval.
Petra: Omdat je dan niet via de poortwachter ging, eigenlijk.
Maria: Precies, dat was het punt. Vandaar dat het woord vanity is gekomen en dus ook een slechte naam heeft. Want men ging er toen vanuit, als een boek door een vanity wordt uitgegeven dan is het automatisch slecht, want het is niet… De uitgever zag er niks in, dus dan kan het alleen maar slecht zijn.
Petra: In die theorie heb je ook goede vanity’s op dit moment. Als de uitgeefdiensten vroeger dus vanity’s heetten in z’n algemeenheid en we hebben dus nu ook nog steeds vanity’s.. Maar dit gesprek is eigenlijk om de slechte eruit te vissen. Kun je dan zeggen dat uitgeefdiensten in zijn algemeenheid dus sowieso vanity’s zijn, maar dat je dus dan een schifting moet maken tussen goed en slecht?
Maria: Dat zou je kunnen zeggen. Ik heb er zelf voor gekozen om op mijn blog en alles, het woord uitgeefdienst te bedenken. Juist om dat stigma van de vanity press weg te halen. Want de vanity of vanity press heeft gewoon een slechte naam, omdat de boeken die daar vandaan komen, daar vroeger van werd gedacht: Die zijn slecht, want ze zijn niet uitgegeven door een traditionele uitgever.
Dus ik heb zoiets van… Nee, dat klopt niet. Er zijn ook uitgeefdiensten die prima zijn en waar je niet heel veel voor hoeft te betalen, maar dat geen zelfuitgeefplatform is, maar die tussenvorm. Dus ik heb die term uitgeefdienst bedacht, en probeer dat een beetje dat iedereen dat gaat gebruiken. Maar daarbinnen zijn er gewoon mensen die je eigenlijk vanity zou kunnen noemen. Je hebt twee soorten, je hebt betrouwbare uitgeefdiensten en onbetrouwbare uitgeefdiensten. Zo noem ik dat. En de onbetrouwbare worden dan in de volksmond vanity’s genoemd.
Petra: En wat is voor jou een van de grootste alarmbellen als het gaat om vanity’s? Hoe kun je die het beste herkennen?
Maria: Vanity’s over het algemeen vragen veel geld. Nu is er natuurlijk niks mis mee als je… Als selfpubber moet je ook investeren in je boek. Je moet een redacteur betalen, een cover designer. Dat soort dingen. Dus geld betalen voor het uitgeven van een boek moet je altijd.
Het probleem van de vanity is vaak dat er soms buitenproportionele grote bedragen worden gevraagd. En dat je in principe het beter zelf had kunnen doen. Als je zelf een redacteur vindt, zou je vaak goedkoper uit kunnen zijn. Of als je zelf een designer regelt, ben je goedkoper uit. Niet altijd, maar het kan. Dat is dus een van de dingen waar je het dus aan kunt herkennen. Grote bedragen. We hebben het dan over 3000 euro, 4000-5000 euro. Er zijn vanity’s die 10.000 euro vragen.
Vaak hebben ze dan bepaalde pakketten. Dus je hebt een basis pakket, dan heb je een pro-pakket en je hebt een extra-pro-pakket en het gaat dus met verschillende bedragen. Het loopt op. Je moet betalen.
Kijk, bij een traditionele uitgeverij hoef je nooit te betalen. Zij betalen, zij investeren in jou, in jouw product, in jouw boek, jouw manuscript. Zij betalen en jij krijgt daar royalty’s voor.
Petra: Ik denk ook dat het op het moment dat jij inderdaad ziet van: Oké, dit pakket kost 2000 euro, dan is het de volgende stap… Wil het niet automatisch zeggen dat het een vanity is, want je moet eerst weten wat het pakket daadwerkelijk inhoudt.
Mijn idee met vanity’s is… met een uitgeefdienst is, dat op het moment dat jij een uitgeefdienst inhuurt, verwacht je ook: Die kent mijn markt, die weet wat voor cover het is, dus er moet een soort professionaliteit uit spreken. Wat dat bedrag van die 2000 euro waarborgt.
Maria: Precies, wat het waard is. En met een vanity is dat niet per se zo. Het probleem is dat heel veel vanity’s zichzelf uitgeven als uitgever. Als je op hun website kijkt dan staat er: Ik ben uitgeverij dit en dat. Maar er staat vaak bij: Het is tegenwoordig heel normaal dat schrijvers zelf een investering doen. Geef ons maar alsjeblieft 3000 euro. Op die manier. Dan wordt erbij gezegd van: Nou ja, het is normaal dat de schrijver zoveel geld moet neertellen. Het staat er niet bij dat dat dus niet zo is. Ze doen zich voor als een traditionele uitgever.
Er zijn ook heel veel selfpubbers – schrijvers, niet eens selfpubbers – schrijvers die zeggen van ‘mijn uitgever’. Dan zoek ik wel eens iemand op en dan kijk ik op Bol.com en kijk dan welke uitgever er staat. Dan staat er wat in mijn ogen een vanity is. Dan heb je geen uitgever. Je hebt een vanity. Dat is wat anders.
Petra: Is een vanity… Kun je dat ook omschrijven als zijnde, dat is niet iemand die letterlijk verstand heeft van de markt? Dat is gewoon iemand die wil verdienen aan het boek en die het eigenlijk op dezelfde manier als een selfpubber uitgeeft, maar het dan als het een bedrijfsvariant doet?
Maria: Ja, er zullen best wel vanity’s zijn, of mensen werken bij vanity’s, of die een vanity hebben opgezet, die wél uit de markt komen. Die wel verstand hebben van uitgeven. Maar die hebben gewoon een verdienmodel opgezet. En dat geeft niks. Iedereen mag zijn eigen bedrijf opzetten. Uitgever zijn is geen beschermd beroep. Daarom kunnen wij als selfpubbers ook onze eigen boeken uitgeven en onszelf zomaar een uitgever noemen. Wij hebben ieder onze eigen uitgeversnaam bedacht. Dat mag gewoon in Nederland. En dat geeft ook verder niks.
Wat het punt is, is dat ze dus het geld dat je geeft… Ze nemen meer van de schrijver aan geld dan dat ze ervoor teruggeven. Dat is het probleem. Bij de traditionele uitgever stroomt het geld naar de schrijver toe. En bij een vanity stroomt het geld van de schrijver naar de vanity toe. Dat gaat de verkeerde kant op.
Petra: En heel vaak, wat je dan hoort van mensen die met vanity’s in zee gegaan zijn, is dan kwamen ze daar ook op een te laat moment achter. Dan is er al een contract getekend. Dan zitten ze er al aan vast. Ook al met bepaalde royalty’s. Het is niet alleen die 2000 euro, maar dan zit er ook heel vaak een royalty verhaal achter. Dat je dus eigenlijk een constante factor aan geld kwijt bent aan… Het is niet een eenmalige uitgave. Ze binden je op die manier aan jou, ook wat betreft je copyright. Je moet heel erg oppassen dat je de kleine lettertjes ook goed leest voordat je een contract tekent.
En nu we het daar zo over hebben. Wij hebben sowieso, als selfpubber, heb je gewoon mensen om je heen nodig die je helpen je boek te promoten, nieuwe cover, noem maar op.
Hoe kun je nu als je niet zelf je boeken wilt gaan uitgeven, dus je wilt toch gebruik maken van zo’n uitgeefdienst. Hoe weet je dan welke de juiste…
Hoe ga je dan met de juiste mensen in zee?
Maria: Dat is lastig. Zijn er goede uitgeefdiensten? Ja, die zijn er. Maar de goede uitgeefdiensten vragen meestal geen geld. Ik had het over die verschillende pakketten. Dat zijn niet alleen verschillende uitgeefpakketten in verschillende prijsklassen.
Wat ook nog een kenmerk is van een vanity, die zeggen dat ze redactie hebben, maar het blijkt vaak alleen eindredactie te zijn. Dus inhoudelijke redactie is er niet. Schrijfcoaching en dat soort dingen. De structuur van het verhaal wordt gewoon niet naar gekeken. Het gaat alleen om d’s en t’s, punt komma’s. Ze zeggen dat ze marketing doen, maar het enige dat ze doen is een persbericht versturen. Dat soort dingen. Maar je moet er vaak wel heel veel voor betalen.
Dus dat is iets waar je naar kunt kijken, als je op een website gaat kijken van een uitgever, tussen haakjes, want vaak lijkt het op een uitgever… Ten eerste A: moet je betalen? Wordt er geld gevraagd? Zodra er geld wordt gevraagd, moet er onmiddellijk een alarmbel gaan rinkelen. Dan moet je zeggen van: Hier moet ik dieper induiken.
Als er geld wordt gevraagd, een basisbedrag wordt dat genoemd, of auteursbijdrage. Het zijn allemaal van dat soort fantastische termen die ze hebben bedacht. Ga dan verder kijken naar wat voor andere pakketten zijn er nog meer. Moet je betalen voor redactie? Dan kan het zijn dat er helemaal geen redactie wordt gedaan, zelfs eindredactie niet. Moet je betalen voor marketing? Dan wordt er waarschijnlijk geen marketing gedaan verder. Ze willen dat je er overheen betaald, want ze verdienen ook geld met al die extra pakketten.
Petra: Maar hoe weet jij dan, op het moment dat er staat, in zo’n pakketprijs, er zit redactie bij in. Hoe weet jij dan, als leek eigenlijk, wat voor soort redactie het is? Zul je dat echt specifiek moeten navragen of is het een kwestie van uitproberen en dan zien van: Oh. maar dit is niet het soort redactie dat ik in gedachten had?
Maria: Nee, wat je kan doen is inderdaad vragen. Vaak hebben ze een website, over welke auteurs ze hebben uitgegeven. At random kies je er een uit, die ga je googelen. Dan kom je waarschijnlijk op een Bol.com of wat dan ook, of een Managementboek website. Daar kun je – in elk geval op Bol.com – kun je inkijkexemplaren aanklikken. Dus dan kun je al gaan kijken naar het boek dat ze hebben uitgegeven voor die schrijver. Kun je al kijken naar de cover, kijken naar de flaptekst, zit het professioneel in elkaar? Je kunt het inkijkexemplaar, de eerste 10 procent of zo, van het boek lezen. Vaak kun je op de eerste pagina al wel zien, heeft het boek redactie gehad of niet. In elk geval in het eerste hoofdstuk wel. En vaak kun je zoveel wel zien.
Wat je anders ook nog zou kunnen doen… Je zou natuurlijk persoonlijk van de schrijver de website opzoeken en de schrijver aanschrijven van; Wat voor redactie heeft het gehad? Je moet in elk geval niet uitgaan dat de informatie die je op de website van de vanity kunt vinden, van de uitgeefdienst kunt vinden, dat die volledig is, laten we zo zeggen.
Petra: Eigenlijk moet je op zoek gaan naar de persoonlijke ervaringen van mensen die met deze organisatie in zee zijn gegaan. Dat is de beste optie.
Maria: Dat is de beste optie. De handigste manier is gewoon te kijken, want ze hebben altijd een lijst met auteurs welke ze hebben uitgegeven. Dan kijk je daar gewoon in. Dan klik je niét op de auteur waar zij ook een… Sommige auteurs geven een recensie van de uitgeefdienst. Die klik je dus niet aan. Je klikt de mensen aan die dat dus niet hebben gedaan. Als je bijvoorbeeld ervaringen of recensie op de website ziet. Dat kan alweer bijgeschaafd zijn en mooier gemaakt. Dus je moet echt gewoon zelf je onderzoek gaan doen. En dat kost veel tijd en werk.
Petra: Maar tegelijkertijd als je er 2000 euro voor wilt neertellen, wil je ook zeker weten dat het op een goede plek terechtkomt.
Maria: Ja, precies. En vaak is het niet alleen 2000 euro… Soms is het ook… Dat is ook een van de dingen waar je op kunt…Zoveel, zoveel adders onder het gras. Ik kan het niet allemaal uitleggen. Maar één van de adders onder het gras is dat je niet per se een bedrag hoeft te betalen, maar dat er wordt vanuit gegaan dat de auteur 500 boeken koopt. Of 100 boeken koopt. Tegen een auteursbedrag of zoiets, dat je korting krijgt. Maar ja, als het boek 20.99 gaat kosten en jij krijgt korting – meestal is dat niet zo veel – dan moet je er zelf 15 euro voor betalen. En je moet 100 boeken kopen. Dan ben je heel wat geld kwijt. Dat geld gaat naar de vanity, dus dat is een verkapte vorm van betalen voor… Want de kans dat jij die 200 boeken die je verplicht moet afnemen, of soms meer… Die raak je misschien helemaal niet kwijt. Dus dat is eigenlijk een soort van subsidiëring van de vanity. Dat heb je ook. Dat ze niet per se een vast bedrag vragen, maar dat ze dat op die manier doen. Het is zo lastig. Wat ik zeg, zoveel adders die er zijn.
Waar je ook een beetje vanuit kunt gaan, als het heel erg fantastisch mooi klinkt, dan klopt er meestal iets niet. Als het té goed klinkt, dan is dat meestal ook zo.
Petra: Het is ook logisch nadenken. Ik denk ook uit mijn eigen ervaring… Ik weet toen ik mijn eerste boek ging uitgeven, ben ik op een gegeven moment op Facebook in schrijversgroepen gaan zitten. Daar zitten mensen die al heel wat jaren voor op mij lopen qua ervaring. En die vragen durven stellen. Van: Ken je deze organisatie? Verschillende manieren van uitgeven onderzoeken voordat je een besluit gaat maken welke kant je op gaat. En dat voorkomt ook dat je geld gaat uitgeven aan iets wat, wat uiteindelijk gewoon zonde is.
Maria: Er zijn gewoon schrijvers die duizenden euro’s kwijt zijn en die hebben een slecht boek met een slechte cover, een niet-professionele cover, een slechte flaptekst. En er wordt gezegd… Ja, het komt allemaal via het CB op Bol.com en je gaat ik-weet-niet-hoeveel verkopen… Ze verkopen helemaal niks, want als de cover niet goed is, sorry, maar dan werkt het dus allemaal niet. Maar ze hebben ook nog heel veel geld uitgegeven voor een fantastisch marketingpakket, wat blijkt alleen te zijn een brochure naar alle boekhandels. En een persbericht sturen, naar randomly, gewoon naar alle kranten. Dat werkt dus ook voor geen meter. Daar betaal je dan 1000 euro voor. Dat is niet een marketingpakket.
Wat je dus kan doen, als je denkt, ik zie dat een uitgeefdienst een marketingpakket aanbiedt… Dan ga je weer kijken naar… Je kiest een schrijver die zij hebben gedaan, die ga je googelen en een boek van die schrijver googelen. Waar staat dat boek allemaal? Hoe hoog staat dat boek op Bol.com? Staat hij helemaal onderaan of staat hij op de eerste pagina van de zoekresultaten? Of staat ie op nummer 15.000? Als ie op nummer 15.000 staat, dan is er niet de goede marketing gedaan. Dan zou ie hoger staan.
Dus zo kun je ook kijken. Waar staat dat boek allemaal? Je kunt op het internet, door het te googelen, heel erg veel vinden. Dat is superhandig, want daarom kun je zelf je eigen onderzoek doen.
Petra: Dan ga je tenminste ook voorbereid ergens in. Ook op het moment dat je een contract krijgt… Dat je ook weet wat je ondertekent voordat je inderdaad die handtekening gaat zetten.
Maria: Sowieso. Ik krijg regelmatig – ik wil niet zeggen elke week, maar wel regelmatig emails van mensen, van selfpubbers of schrijvers, die zeggen: Ik heb deze uitgeefdienst aangeschreven, ik krijg een contract aangeboden. Kun je hier even naar kijken? Dan heb ik zoiets van… Yay, weer een voor mijn verzameling slechte contracten. Ik heb de meest verschrikkelijke dingen onder ogen gezien, dat ik denk van: Hoe krijgt een uitgeefdienst het voor elkaar? Hoe durven ze het te doen, dat je dit in je contract zet? Maar wat ik nog erger vind; hoe kan het dat mensen erin trappen en dat ze het contract ondertekenen?
Petra: Wat is voor jou daar de redenatie achter? Waarom denk je dat mensen dat doen?
Maria: De redenatie is dat ze een publicatiedrang hebben. En ze voelen zich gevleid, want je wilt graag uitgegeven worden. En oké, je hebt er wel voor betaald, maar ach, ze zeiden dat dat tegenwoordig zo hoort. Dus dat is dan niet zo’n ramp.
Mensen hebben een publicatiedrang. Ze willen heel graag iets uitgeven. Het is hun kindje. Ze hebben er jaren aan gewerkt en hier is die uitgeefdienst die zegt van: Ja, we nemen het wel hoor. En je denkt dat het een uitgever is en je voelt je enorm gevleid.
Petra: Dus je denkt ook eigenlijk dat je uitgekozen bent. Dat jouw verhaal goed genoeg is.
Maria: Ja, omdat je denkt dat het een uitgever is, maar dat is dus niet zo. Veelal wordt er geen redactie gepleegd, of nauwelijks. Het wordt gewoon op Bol.com gezet of via het CB, whatever. Het komt overal wel terecht, dat is niet het punt, maar ik denk dat mensen… Ze voelen zich gevleid en dan krijg je een soort van oogkleppen op.
Petra: Het is toch een droom van heel veel mensen om een boek uit te geven. En dit is dan een organisatie die dan zegt: We nemen een heel groot deel van je over, dan hoef je daar niet over na te denken. En dan ben je misschien ook sneller geneigd om over de kleine lettertjes heen te kijken.
Dat is sowieso een beetje het gevaar op het moment dat jij de vleierij aanneemt. Je hebt het verhaal geschreven, je wilt het publiceren, dus dat betekent al dat jij hartstikke tevreden en blij bent dat het verhaal er is. Dan zou je niet anderen nodig moeten hebben om het uit te geven.
Maria: En om jou het gevoel van validatie te geven dat het goed genoeg is. Dat zou je in jezelf al moeten hebben.
Petra: Ja, en het feit dat je het dan laat afhangen van een organisatie, die ook nog dit soort voorwaarden eraan stelt, is eigenlijk jezelf op heel glad ijs gaan bevinden.
Maria: Precies, dat is wat vanity’s dus wel doen. Want er zijn zelfs vanity’s die zeggen… Zij gebruiken soms op hun website vrij… Ik wil niet zeggen exclusief taalgebruik, maar dat ze een soort gestuurd taalgebruik gebruiken. Bijvoorbeeld: Als je niet met ons in zee gaat… Dit is de enige manier waarop je een bestseller kunt krijgen. Dat is natuurlijk onzin. Maar als je daar gevoelig voor bent, dan denk je van: Ik moet maar met deze mensen in zee, want zij hebben alle kennis. Natuurlijk kun je op andere manieren… Waarom zou het ook een besteller moeten zijn? Maar dat is een ander verhaal. Ze zeggen: Je kunt alleen maar succes hebben als je onze methode volgt. Nou, dat is niet zo, maar het lijkt wel zo. Want het is gelikte website, met allemaal mooie plaatjes en keurige teksten en alles. En dat is ook een red flag gewoon.
Petra: En als dat het enige is wat je ziet, dan neem je dat aan. Als dat jouw ervaring, jouw eerste introductie, met het uitgeven is. En tegelijkertijd, niemand kan je beloven dat je boek een bestseller wordt. Niemand. Zelfs een traditionele uitgever niet. Er zitten zoveel haken en ogen aan om te bepalen of iets wel of niet een bestseller wordt. In die zin kun je heel veel dingen vooruit gaan beproeven, zeg maar, maar het is geen garantie dat er überhaupt een bestseller uit gaat komen.
Maria: Nee, zelfs niet bij een traditionele uitgever. Dat is het eigenlijk nooit.
Petra: En die hebben natuurlijk het winstbejag. Die willen natuurlijk heel graag dat hun boek een bestseller wordt want dan verdienen ze er natuurlijk aan.
Maria: Een traditionele uitgever heeft al het geld erin geïnvesteerd. In de schrijver en in het product van die schrijver.
Petra: Dus als iemand het zou kunnen, of moeten willen kunnen zeggen, dan is dat een traditionele uitgeverij en die doet het óók niet! Dus dat geeft alweer aan dat op het moment dat iemand dat zegt, dat het eigenlijk gelijk een red flag moet zijn.
Maria: Dan moeten er gigantische alarmbellen afgaan. Het is bij mij zelfs zo – maar ja dat komt omdat ik hier jaren al mee bezig ben – dat als ik op een website kom van een niet-grote uitgever, dus niet een grote uitgever naam als Kluitman of wat dan ook, maar gewoon een kleinere, dan ben ik altijd achterdochtig. Ik ga er eigenlijk meteen al in: Hier zal wel iets niet kloppen. Bewijs maar dat het wel klopt.
Zo ga ik er meestal in, en dat is meestal net wat schrijvers niet doen. Die gaan er gewoon in van: Oh, dit is fantastisch. Het zal allemaal wel kloppen. Ze geven geen gehoor aan dat knagende gevoel wat er toch misschien wel is. Bij mij is dat knagende gevoel er altijd en soms word ik verrast en blijkt het allemaal prima te zijn.
Petra: Dus eigenlijk is het beter om er negatief in te gaan. Zo van: Bewijs maar dat het inderdaad geen vanity is. In plaats van dat je erin gaat van: Nou, ik zal op zoek gaan of het inderdaad een vanity is, maar ik ga er vanuit van niet.
Maria: Precies, dan kijk je er eigenlijk al verkeerd naar. Dan wordt je al geblinddoekt doordat je bepaalde dingen niet meer herkent.
Het is superbelangrijk dat je van te voren eerst je huiswerk doet. Ga niet iets tekenen. Doe je huiswerk.
En je huiswerk is, zijn, vier punten. Check de website, dat had ik al gezegd. Kijk of het er professioneel uitziet. Zijn de prijzen, als ze prijzen vragen, zijn die duidelijk te vinden? Want er zijn ook vanity’s die wel vragen om geld, maar dat niet op hun website hebben staan. Dat ontdek je pas op het moment dat je een contract onder ogen krijgt, dat je 3000 euro… Oh, en je moet ook nog 3000 euro betalen… Staat dus niet op de website. Dat is dus erg vaag, want hoe kun je dan herkennen dat het traditioneel is of niet?
Wat je bij de website… Wat ik vaak merk is dat de veelgestelde vragen, die staan vaak helemaal ergens onderaan. Vaak moet je doorklikken of verschillende pagina’s doorklikken. Of helemaal onderaan staan misschien nog veelgestelde vragen, of frequently asked questions. Daar klik je op en vaak staat daar meer in, want daar hebben ze een aantal vragen en daar geven ze iets meer eerlijk antwoord. Maar dat is dusdanig weggemoffeld dat je het niet altijd kunt vinden. Soms moet je echt doorklikken voordat je bij de veelgestelde vragen komt en daar komen dan de addertjes onder het gras vandaan. Dus dat is huiswerk nummer 1.
Huiswerk nummer 2 is: Bekijk het werk dat is uitgegeven door hen, dus door het te googelen. Kijk naar de cover, de flapteksten, check het binnenwerk via inkijkexemplaar. Op de meeste webwinkels kan dat tegenwoordig. Dat is allemaal hartstikke handig.
Doen ze aan marketing en promotie? Waar zijn die boeken allemaal te vinden? Check altijd willekeurige voorbeelden, dus niet de voorbeelden die zij aandragen. Dat is heel belangrijk.
Wat jij zelf al zei… Jij haalde aan van: Vraag collega schrijvers over ervaringen. Dus ga naar een forum, Schrijvenonline-forum bijvoorbeeld, of de Hangplek voor Nederlandstalige selfpubbers. Daar kun je ook veel vragen stellen. Op Facebook zijn heel van dat soort schrijversgroepen, waar je dat soort vragen kunt stellen.
Google ook of er klachten zijn. Dan google je dus de naam van de uitgeefdienst en dan zeg je erbij ‘klachten’. Het kan altijd zijn dat een schrijver ontevreden over ergens is en een gigantische klacht ergens op een of andere website heeft gezet. Als dat maar één is dan moet je daar even naar kijken. Dat is maar één, maar als je er meerdere tegenkomt en er is bijvoorbeeld een bepaald thema in de klachten… Bijvoorbeeld: Ik schrijf ze allemaal emails, maar ze antwoorden nooit. Of: Ik had verwacht dat ik elk jaar royalty’s zou krijgen en ik heb al twee jaar niks gehad. Dat soort dingen. Dat er een bepaald thema in klachten zit, dan weet je dat daar wel… als meerdere mensen dat hebben gezegd, dan kun je er vanuit gaan dat dat wel klachten zijn die je serieus kan nemen en waar je eens over na moet gaan denken.
En ook de reacties op klachten, want soms heb je wel… Bijvoorbeeld op een Schrijvenonline, daar wordt dan gevraagd: Heeft iemand ervaringen met deze of deze uitgeverij? Dan krijg je een heel verhaal en dan opeens komt er iemand – dat kun je dan zien, dat ie nog maar net is lid geworden – die heeft nog maar één bericht geplaatst en dat is dan een bericht… Soms is het een lovend bericht over de uitgeefdienst. Dan weet je eigenlijk wel zeker: Het is of een medewerker of het is de eigenaar zelf. En soms zeggen ze: Dat is de schuld van de schrijver. Dat ze de schrijver, de klacht, de grond in gaan boren. Dat is dan al wel een teken van niet respect hebben voor je schrijver.
Petra: Ja, want uiteindelijk ook al zou het niet over een specifieke klacht gaan, als je interactie ziet van zo’n organisatie en daar spreekt al iets uit wat niet bij jou past. Dat moet al een rode vlag zijn. Dat je denkt: Nou, ik weet niet of dit het persoon is waar ik een goede samenwerking mee doe.
Maria: Precies. Hoe kun je zorgen dat je met de juiste mensen in zee gaat? Dan zijn deze vier punten wel heel erg belangrijk. Het kost misschien een ochtend – het zal niet eens zo heel veel tijd kosten – maar je leert er wel heel veel van. Nogmaals, op het moment dat jij het gevoel krijgt van: Hmm… ik weet het niet. Dan klopt dat meestal wel.
Petra: Er heeft ooit iemand tegen mij gezegd: Je moet bij bepaalde dingen je ego uitzetten. Met andere woorden, je moet de vleierij opzij leggen. Je moet er op een zakelijk manier naar kunnen kijken. Want zodra jij vanuit de ego gaat kijken, betekent dat automatisch: Ik wil dat dit goed zit, dat dit een goed bedrijf is. Dus ga je bewijzen vinden die dat ondersteunen. Dus ego uit, zakelijk insteek erin.
Maria: Zakelijke pet op. Dat is het.
Ik denk dat dat wel heel veel over vanity’s is. Ik denk eigenlijk wat ik een beetje als conclusie kan hebben: Ga niet af van… Wat schrijvers ook wel doen… Ik schrijf een boek en ik wil het boek uitgeven. Dus wat gaan ze googelen? ‘Boek uitgeven’. De eerste zoekresultaten op Google zijn dan vaak advertenties van vanity’s. Klik niet op de eerste zoekresultaten, want dat zijn bijna altijd vanity’s.
Petra: Sowieso de advertenties overslaan.
Maria: De advertenties overslaan. Maar zelfs de eerste zoekresultaten. Ga eens verder naar beneden kijken. Ga eens op pagina twee kijken. Want de vanity’s die hebben een website die echt met SEO heel goed in elkaar zit. Dus dat ze altijd naar boven komen op de zoekresultaten. En wat denk je dan als schrijver? Die komt naar boven op de zoekresultaten, die staan de eerste of de tweede, dat zal wel goed zijn dan. Maar ga daar dus niet vanuit! Je kunt er wel op klikken, maar ga dan je onderzoek doen. Op die manier.
Dus doe je huiswerk, lees altijd de kleine lettertjes in een contract. Ga echt kijken, van met name ook wat de duur van het contract is. Hoe kom ik onder een contract uit? Vaak is het zo dichtgetimmerd dat je er dus niet onderuit komt.
Stel vragen. Stuur mij een mailtje bij wijze van. Ik heb zoveel contracten gezien. Ik heb zoveel namen al voorbij zien komen. Ik kan je meestal meteen wel vertellen… Laatst had ik ook nog weer iemand: Ik wil met die en die in zee. Ik zei: Wegrennen! Niet gaan doen, wegrennen, nooit meer naar kijken! Hoefde ik niet eens over na te denken. Hoefde ik niet eens na te kijken of deze website goed is of niet. Ik denk: Dit is al een naam, weg! Dat soort dingen. Vraag.
Petra: Dat hebben we ook heel vaak in schrijversgroepen. Als je daar een bericht ziet van iemand die zegt: Nou, ik heb een uitgeverij gevonden en ik moet zo dit bedrag ervoor betalen. Eén van de eerste reacties die iedereen elke keer krijgt is: Run!
Maria: Ja, run, run, run!
Petra: Want betalen is eigenlijk… Negen van de tien keer ga je met een verkeerde in zee, omdat er zoveel haken en ogen aan zitten. Zelfs met de goede uitgeefdiensten wil je zeker weten dat je waar voor je geld krijgt. Het is glad ijs.
Uiteindelijk, jij en ik hebben nu zelf meerdere boeken uitgegeven. Het is ook niet moeilijk, maar je moet wel weten hoe alles werkt. Dus is het voor jezelf heel belangrijk om eerst uit te zoeken: Welke mogelijkheden heb je? En dan één te kiezen die bij jou past. Als dat uiteindelijk een uitgeefdienst wordt, harstikke goed, maar ga er goed belezen in. Weet in elk geval wat je moet doen.
Maria: Met open ogen. Weet wat je te wachten staat en oké als je moet betalen. Prima, want selfpubben betekent investeren, maar zorg dat je de waarde eruit krijgt. En als jij zeker weet dat – na langdurig onderzoek, en vragen aan andere mensen, ervaringen en alles – erachter komt: Deze uitgeefdienst is goed en is voor mij, prima. Geen enkel probleem. Maar ga er niet gewoon maar vanuit en ben gevleid. Zet je ego uit. Doe het gewoon niet, want je komt bedrogen uit en je zit met 1000 boeken op zolder die je niet kwijt kan omdat er gewoon een ontzettend slechte cover op zit, of wat dan ook, met allemaal typfouten die er gewoon niet uit zijn gehaald.
Petra: Je moet de tijd ervoor nemen en dat is het belangrijkste. Want ik heb ook verhalen gehoord van mensen die een soort ultimatum krijgen. Van: Nou, dit is een aanbieding voor echt specifiek deze paar dagen. Dus je moet dan en dan weten hoe en wat, anders dan… Dit is een typisch marketing trucje, want dat zie je met heel veel verschillende dingen. Zodra er een tijdsbestek aan zit, dan moet je helemaal scherp zijn. Want je wilt niet ergens aan vast zitten, omdat je niet genoeg tijd hebt gekregen om ergens goed op in de lezen.
Maria: Om het goed uit te zoeken. Dat klopt.
Het laatste wat ik nog even wil zeggen: Betaal geen geld voordat je zeker weet dat je met de juiste mensen in zee gaat. En teken niets voordat zeker weet dat je met de juiste mensen in zee gaat.
Petra: Juist, volgens mij hebben we in ieder geval hele mooie onderwerpen naar voren gehaald en ik denk dat het belangrijk is dat je altijd de hulplijnen open moet gooien bij dit soort dingetjes. Als dat het enige is wat mensen hieruit halen, dat dat het is. Er zijn altijd mensen die een paar stappen voor jou lopen in het proces en die kunnen je gewoon vertellen hoe en wat.
Maria: En dat wil ik nog even een kleine shameless plug doen, sorry. Ik heb hier dus een boek over geschreven. Wil je er meer van weten? In mijn boek staat nog veel meer over hoe je vanity’s kunt herkennen. Wat je kunt doen om je huiswerk beter te doen. Het boek heet Pas op! Uitgevers! en is overal te koop. Bol.com, als ebook, als paperback. Dus wil je er meer van weten, is dat ook een goede mogelijkheid.
Petra: Dan kun je het altijd nog even rustig nalezen en met extra informatie. Dat is toegevoegde waarde. Dat kun je haast niet missen. Hartstikke goed. Dank je wel voor dit gesprek!
Maria: Graag gedaan!
Be the first to comment